Jedzenie dla wielu osób jest nie tylko zaspokojeniem fizycznego głodu, ale przede wszystkim złożoną reakcją na stres, samotność czy trudne sytuacje emocjonalne, oferując “uściski” dla duszy, swojego rodzaju “przytulanie”. Znacie ten termin?: “jedzenie przytulanie”? – opowiadam o tym na konsultacjach w moim gabinecie dietetycznym.
Zapewne pamiętacie czas pandemii, kiedy większość ludzi była zmuszona do przebywania lub pracy z domu, emocjonalne jedzenie stało się poważnym problemem zdrowotnym. Wszystko to dotyczy zarówno osób walczących z nadwagą, jak i cierpiących na otyłość.
Wyobraźmy sobie osobę, która mimo świadomości, że jest pełna, nadal je. Wybiera pokarmy, które nie wpływają korzystnie na jej zdrowie, ale przynoszą poczucie ulgi i komfortu. Taki wzorzec żywieniowy jest powszechny wśród wielu ludzi, którzy wielokrotnie podejmowali próby odchudzania, ale niestety powracali do destrukcyjnych nawyków.
Choć brzmi to paradoksalnie, najważniejszą rzeczą do zrozumienia jest, że emocjonalne jedzenie nie jest całkowicie napędzane przez emocje. Głód i apetyt są regulowane zarówno na poziomie biologicznym, jak i psychologicznym. Doświadczenia pokazują, że osoby z nadmierną wagą są bardziej wrażliwe na bodźce sensoryczne, takie jak smak, zapach czy wygląd jedzenia. Zdecydowanie rzadziej mogą odmówić sobie jedzenia, jeżeli jest ono w zasięgu ręki, szczególnie jeśli jest smaczne i prezentuje się atrakcyjnie.
To zwraca naszą uwagę na dwie główne ścieżki regulujące nasze poczucie głodu: ścieżkę homeostatyczną i hedoniczną. Pierwsza z nich jest napędzana naszym biologicznym zapotrzebowaniem na energię w kaloriach. Druga ścieżka, hedoniczna, jest napędzana przez przyjemność, korzystając z bodźców emocjonalnych, aby “przezwyciężyć” fizyczne sygnały głodu/sytości. 🍔🍟🍩
Znaczenie Środowiska i Postępu Technologicznego 🌆
Osoby z nadwagą często jedzą więcej, gdy jedzenie jest dobrze oświetlone, co sugeruje, że gdy znikają bodźce wzrokowe, osoba z nadmierną wagą traci motywację do jedzenia. Paradoksalnie, dzisiejszy świat pełen jest wszędobylskich bodźców związanych z jedzeniem, od sklepów, restauracji, do reklam i mediów społecznościowych, co zdecydowanie nie pomaga w walce z nadmiernym jedzeniem.
Na poziomie biologicznym, nasz apetyt i reakcje na jedzenie są regulowane na różne sposoby, na przykład przez zaburzenia snu, wysoki poziom stresu czy schorzenia, takie jak otyłość, cukrzyca i zespół policystycznych jajników 🏥. Tego rodzaju czynniki mogą powodować insulinooporność i stany zapalne, które prowadzą do zaburzeń apetytu i zmniejszenia satysfakcji po jedzeniu. 💤😰
Wpływ Psychologii na Emocjonalne Jedzenie
Przyjrzyjmy się teraz emocjom i wzorcom, które kierują tym procesem. Nawyki psychologiczne, takie jak osobowość czy psychologiczne miejsca, często są powiązane z fizjologicznymi sygnałami. Na przykład, dla wielu kobiet, okres menstruacji jest czasem, kiedy stres i zmiany hormonalne prowadzą do kompulsywnego jedzenia. 🍫😔
Emocjonalne jedzenie jest jednak skomplikowane i nie jest tylko rezultatem naszych odpowiedzi na bodźce zewnętrzne. To również wynik wielu innych czynników, w tym naszych relacji z jedzeniem na przestrzeni lat, naszej osobowości, naszych doświadczeń życiowych, a nawet naszego miejsca w społeczeństwie 🌍.
Należy podkreślić, że otyłość nie jest czynnikiem ryzyka w odniesieniu do problemów psychologicznych. Istotne różnice między osobami otyłymi a nieotyłymi dotyczącymi występowania depresji, obecności psychopatologii, przystosowania społecznego, cech męskości i żeńskości, umiejscowienia asertywności i pewności siebie, czy też typu osobowości nie zostały udowodnione 📚.
Nie możemy jednak zapominać o znaczącej roli, jaką środowisko odgrywa w naszych nawykach żywieniowych. Współczesne społeczeństwo często bombarduje nas bodźcami związanymi z jedzeniem – sklepy, restauracje, bary, a nawet stacje benzynowe są pełne niezdrowych produktów żywnościowych, które są nam stale prezentowane 🏪.
W takim kontekście, należy zadać sobie pytanie: Czy ewolucja naszego organizmu nie nadąża za postępem industrialnym, który towarzyszy naszemu życiu? 🚀 Czy za pomocą psychologii, psychodietetyki i dietoterapii jesteśmy w stanie nauczyć się adaptować do postępu myśli technicznej niezależnie od masy naszego ciała i programowania ewolucyjnego, aby nauczyć się prawidłowo rozpoznawania uczucia głodu i apetytu, a także odpowiedniego reagowania na te bodźce w celu zapobiegania chorobom dietozależnym? Odpowiedź wydaje się być na “tak”. Nauka pokazuje, że dzięki odpowiedniemu wsparciu i narzędziom, jesteśmy w stanie zmienić nasze nawyki żywieniowe na lepsze, poprawiając tym samym nasze zdrowie i samopoczucie.
Natomiast pandemia otyłości jest obrazem w krzywym zwierciadle odzwierciedlającym świadomość żywieniową społeczeństwa.
Napiszcie w komentarzach co o tym sądzicie.
Jarosław Juć
Źródło dodatkowych informacji dla poruszanych tematów:
1. Jedzenie emocjonalne u dorosłych: rola danych socjodemograficznych, zachowań związanych ze stylem życia i samoregulacji — wyniki badania krajowego w USA. Opublikowano: 11 lutego 2021 r
2. Aronson E., Wilson T.D., Alert R.M., Psychologia społeczna, Serce i umysł
3. Papadopoulos L., Lustereczko powiedz przecie. Rewolucja w myśleniu o własnym wyglądzie
4. Zubrzycka E., Schudnąć bez diety. Mity na temat nadwagi
#EwolucjaTechnologiczna #EmocjonalneJedzenie #ZdroweJedzenie #PsychologiaJedzenia #BiologiaJedzenia #KompleksowośćSystemów #Adaptacja #NaukaJedzenia #ZdrowiePsychiczne #ZdrowieFizyczne #Otyłość #ZaburzeniaOdżywiania #Psychologia #Biologia
Najnowsze komentarze